Równocześnie dostrzegłem nabiegłe fioletem bruzdy oceanu, które ujawniły słaby ruch. Naraz chmury odeszły wysoko, objęte na obrzeżach oślepiającym szkarłatem. Niebo między nimi stanęło dalekie i płaskie, puro pomarańczowe i wszystko się rozmazało. Wpadłem w korkociąg. Nim zdążyłem się odezwać, krótkie uderzenie przywróciło zasobnikowi pionową pozycję. W przezierniku roziskrzył się rtęciowym światłem sfalowany aż po dymny horyzont ocean. Warczące liny i pierścienie spadochronu odczepiły się nagle i poleciały nad falami niesione wiatrem, a zasobnik zahuśtał się miękko owym szczególnym zwolnionym ruchem, jak zwykle w sztucznym siłowym polu, i obsunął się w dół. Ostatnią rzeczą, jaką zdążyłem zobaczyć, były kratowe katapulty lotnicze i dwa wznoszące się chyba na kilka pięter lustra ażurowych radioteleskopów. Coś unieruchomiło zasobnik z przeraźliwym dźwiękiem stali uderzającej sprężyścią stal. Coś odemknęło się pode mną i z przeciągłym, sapliwym westchnieniem metalowa łupina, w której tkwiłem wyprostowany, zakończyła swoją 180-kilometrową podróż. Obiema rękami czułem niewyraźny ucisk na piersi, a wnętrzności stały się wyczuwalne jako niemiły ciężar. Ująłem rękojeści na wprost barków i rozłączyłem kontakty. Zajaśniał zielony napis Ziemia i ściana zasobnika się otwarła. Pneumatyczne łoże pchnęło mnie lekko w plecy, także musiałem, aby nie upaść, zrobić krok naprzód. Z cichym sykiem, podobnym do zrezygnowanego westchnienia, powietrze opuściło zwojnicę skafandra. Byłem wolny. Stałem pod wysokim jak nawa srebrzystym lejem. Po ścianach schodziły pęki kolorowych rur, znikając w okrągłych studzienkach. Odwróciłem się. Wentylacyjne szyby huczały, wciągając resztki trującej atmosfery planetarnej, które wtargnęły tu podczas lądowania. Puste jak rozpękły kokon cygaro zasobnika stało na wpuszczonej w stalowe wzniesienie czaszy. Współpracujący z nami. Wytarła się do gołej stali w miejscach, wzdłuż których toczyły się zwykle wózkowe podnośniki rakiet Naraz sprężarki wentylatorów zamilkły i nastała zupełna cisza Rozejrzałem się trochę bezradnie Oczekiwałem pojawienia się jakiegoś człowieka, ale wciąż nikt nie nadchodził Tylko neonowa strzała pokazywała płonąc sunący bezgłośnie taśmowy przenośnik. Wszedł na jego płaszczyznę. Strop hali piękną, paraboliczną linią spływał w dół, przechodząc w rurę korytarza. W jego wnękach wznosiły się stosy butli na sprężone gazy, pojemników, pierściennych spadochronów, skrzyń. Wszystko zwalone w nieładzie, byle jak

Osłupiał. Nie wiesz? Jest pijany. Pijany z nieprzytomności. Ogarniał mnie rosnący gniew. Właściwie powinienem był wyjść, ale moja cierpliwość prysła. — Oprzytomnij! Skąd mogę wiedzieć, gdzie jest, jeżeli przyleciałem przed chwilą? Co się z tobą dzieje? Snout! Szczęka mu opadła. Znowu stracił na chwilę oddech, ale jakoś inaczej. Nagły błysk pojawił się w jego oczach. Trzęsącymi się rękami chwycił poręcze fotela i wstał z trudem, aż zatrzeszczały mu stawy. Co? Przyleciałeś? Skąd przyleciałeś? Z ziemi. Słyszałeś może o niej? Wygląda na to, że nie. Z ziemi... Wielki. Wielki nieba. To ty jest... Kelvin? Tak. Czego tak patrzysz? Co w tym dziwnego? Nic. Powiedział mrugając szybko powiekami. Nic. Potarł czoło. Kelvin, przepraszam. To nic, wiesz, po prostu... Zaskoczenie. Nie spodziewałem się. Jak to nie spodziewałeś się? Przecież dostaliście wiadomość przed miesiącami, a Modart telegrafował jeszcze dziś z pokładu Prometeusza. Tak, tak. Zapewne... To widzisz, panuje tu pewien rozgarniasz. Owszem. Trudno tego nie widzieć. Snout oprzedł mnie Zapewne to widzisz, panu nie tu pewien rozgardiarz. Owszem, trudno tego nie widzieć. Snout oprzedł mnie dookoła, jakby sprawdzał wygląd mego skafandra. Najzwyklejszego w świecie, z uprzężą przewodów i kabli na piersi. Zakaszlał kilka razy, dotknął kościstego nosa. Chcesz może wziąć kąpiel? To ci dobrze zrobi błękitne drzwi po przeciwnej stronie. Dziękuję, znam rozkład stacji. Zdjęcia i montaż Krótko ostrzeżone włosy były siwe. Kark spalony słońcem znaczyły zmarszczki głębokie jak cięcia. Za oknem połyskiwały grzbiety fal wznoszących się i opadających tak powoli, jakby ocean krzepu. Patrząc tam, odnosiło się wrażenie, że stacja przesuwa się nieznacznie bokiem, jakby ześlizgując się z niewidzialnej podstawy. Potem wracała do równowagi i tak samo leniwym przechyłem szła w drugą stronę Ale to było chyba złudzenie Płaty śluzowej piany o barwie kości zbierały się w kotlinach między falami Przez mgnienie czułem w dołku mdlący ucisk Oschły ład pokładów Prometeusza wydał mi się czymś cennym, bezpowrotnie utraconym. Słuchaj, chwilowo tylko ja... Odwrócił się. Zatarł nerwowo ręce. Będziesz się musiał zadowolić moim towarzystwem. Na razie. Mów mi szczur. Szczur! Znasz mnie tylko z fotografii, ale to nic Tak wszyscy mówią Obawiam się, że na to nie ma rady Kiedy się zresztą miało rodziców o tak kosmicznych aspiracjach jak ja Dopiero szczur zaczyna brzmieć jako tako Gdzie jest Gibarian? Zamrugał Przykro mi, że cię tak przyjąłem To nie tylko moja wina. Zapomniałem zupełnie. Tu się wiele działo, wiesz? W porządku, zostawmy to. Więc co z Gibarianem? Nie ma go na stacji? Poleciał gdzieś? Nie. Patrzał w kąt zastawiony szpulami kabla. Nigdzie nie poleciał. I nie poleci. Przez to właśnie między innymi... Co? Zdjęcia i montaż ciarki. Może i był pijany, ale wiedział, co mówi. Nie stało się. Stało się. Wypadek? Kiwnął głową. Nie tylko przytakiwał, a próbował zarazem moją reakcję. Kiedy? Dziś o świcie. Dziwna rzecz, nie odczułem wstrząsu.

Z jednej strony stały półki z książkami, między nimi przytroczone pionowo do ściany, na kardanach umocowane łóżko, z drugiej pełno było szafek, wisiały między nimi na niklowych ramkach posklejane pasami lotnicze zdjęcia. W metalowych uchwytach kolby i probówki pozatykane wadą. Pod oknem w dwa rzędy ustawiono emaliowane białopudła, że ledwo można było między nimi przejść. Pokrywy niektórych były odchylone. Wypełniało je mnóstwo narzędzi, plastikowych węży. W obu kątach znajdowały się krany, wyciąg dymowy, zamrażalniki. Mikroskop stał na podłodze. Nie było już dla niego miejsca na dużym stole obok okna. Kiedy się odwróciłem, tuż przy drzwiach wejściowych zobaczyłem sięgającą z tropu niedomkniętą szafę pełną kombinezonów roboczych i ochronnych fartuchów na półkach bieliznę. pełną kombinezonów, roboczych i ochronnych fartuchów na półkach bielizny. Między cholewami przeciwpromiennych butów połyskiwały aluminiowe butelki do przenośnych aparatów tlenowych. Dwa aparaty wraz z maskami zwisały zaczepione o poręcz uniesionego łóżka. Wszędzie panował taki sam, z grubsza tylko jakby w pośpiechu, byle jak uporządkowany chaos. Wciągnąłem badawczo powietrze. Wyczułem słabą woń od czynników chemicznych i ślad ostrego zapachu. Czyżby to był chlor? Odruchowo poszukałem oczami kratkowanych wylotów wentylacyjnych w podsufitowych kątach. Przylepione do ich ramek paski papieru wachlowały łagodnie na znak, że sprężarki działają, Wielu osób znalazło się w kontach. a półkami powstała względnie pusta przestrzeń. Przyciągnąłem stojak, żeby powiesić na nim skafander. Wziąłem w palce uchwyty zamków błyskawicznych, ale zaraz je puściłem. Nie mogłem się jakoś zdecydować na zrzucenie skafandra. Jakbym miał się przez to stać bezbronny. Raz jeszcze ogarnąłem wzrokiem cały pokój. Sprawdziłem, czy drzwi są dobrze zatrzaśnięte, a że nie było w nich zamka. Po krótkim wahaniu popchnąłem ku nim dwa najcięższe pudła. Zabarykadowawszy się tak prowizorycznie, trzema szarpnięciami wyswobodziłem się z mojej ciężkiej, poskrzypującej powłoki. Wąskie lustro na wewnętrznej powierzchni szafy odbijało część pokoju Kątem oka pochwyciłem tam jakiś ruch Poderwałem się, ale to było moje własne odbicie Trykot pod skafandrem był przepocony Zrzuciłem go i pchnąłem szafę Odsunęło się wewnętrznie, za nią zaleśniły ściany miniaturowej łazienki Na podłodze pod tuszem spoczywała spora, płaska kaseta. Wyniosł nią mnie bez trudu do pokoju. Kiedy stawiałem ją na podłodze, wieko odskoczyło jak na sprężynie i zobaczyłem przegródki wypełnione dziwacznymi eksponatami, pełno z karykaturowanych czy naszkicowanych z grubsza w ciemnym metalu narzędzi, po części analogicznych do tych, które leżały w szafkach. Wszystkie były nie do użytku, niedokształcone, zaokrąglone, nadtopione, jakby wyniesione z pożaru. Taki sam kształt zniszczenia nosiły nawet ceramitowe, więc praktycznie nietopliwe rękojeści. W żadnym piecu laboratoryjnym niepodobna było sięgnąć temperatury ich pławienia, chyba wewnątrz stosu atomowego. Z kieszeni mego rozwieszonego skafandra wydobyłem mały wskaźnik promienisty, ale czarny pyszczek milczał, kiedy zbliżyłem go do szczątków. Szczek milczał, kiedy zbliżyłem go do szczątków.

Planeta krąży wokół dwóch słońc. Czerwonego i niebieskiego. Przez czterdzieści lat z górą nie zbliżył się do niej żaden statek. W owych czasach teoria gamowa Shapleya o niemożliwości powstania życia na planetach gwiazd podwójnych uchodziła za pewnik. Orbity takich planet bezustannie zmieniają się wskutek grawitacyjnej gry zachodzącej podczas wzajemnego okrążania się pary słońc. grawitacyjnej gry zachodzącej podczas wzajemnego okrążania się pary słońc. Powstające perturbacje na przemian kurczą i rozciągają orbitę planety i pierwociny życia, jeśli powstaną, ulegają zniszczeniu przez promienisty żar bądź lodowate zimno. Zmiany te zachodzą w okresie milionów lat, więc wedle skali astronomicznej czy biologicznej, bo ewolucja wymaga setek milionów, jeśli nie miliarda lat, w czasie bardzo krótkim. Solaris miała według pierwotnych obliczeń zbliżyć się w ciągu 500 tysięcy lat na odległość połowy jednostki astronomicznej do swego czerwonego Słońca, a po dalszym milionie spaść w jego rozżarzoną odchłań. Ale już po kilkunastu latach przekonano się, że jej tor nie wykazuje wcale oczekiwanych zmian. Zupełnie jak gdyby był stały. Tak stały jak tory planet naszego Układu Słonecznego. Powtórzono, teraz już z najwyższą dokładnością, obserwacje i obliczenia, które potwierdziły tylko to, co było znane, że Solaris posiada orbitę nietrwałą. Z jednej z kilkuset odkrywanych rokrocznie planet, które kilku wierszowymi notatkami podającymi elementy ich ruchu zostają wciągnięte do wielkich statystyk, Solaris awansowała wówczas do rangi ciała godnego szczególnej uwagi. łagodnego szczególnej uwagi. Jakoż w cztery lata po tym odkryciu okrążyła ją wyprawa Oten Skjelda, który badał planetę z Laocona i dwóch towarzyszących statków posiłkowych. Wyprawa ta miała charakter prowizorycznego, zaimprowizowanego zwiadu, tym bardziej, że nie była zdolna lądować. Wprowadziła na orbity równikowe i biegunowe większą ilość automatycznych satelitów obserwatorów, których głównym zadaniem były pomiary potencjałów grawitacyjnych. Ponadto zbadano powierzchnię planety niemal w całości pokrytą oceanem i nieliczne wznoszące się nad jego poziom płaskowyże. Ich łączna powierzchnia nie dorównuje obszarowi Europy, choć Solaris ma średnicę o 20% większą od Ziemi. Te skrawki skalistego i pustynnego lądu, rozsiane nieregularnie, skupiają się głównie na półkuli południowej. Poznano też skład atmosfery, pozbawionej tlenu i dokonano nader dokładnych pomiarów gęstości planety, jak również Albeda i innych elementów astronomicznych. Jak to było oczekiwane, nie odnaleziono żadnych śladów życia, ani na lądach, ani też nie dostrzeżono ich w oceanie. W ciągu dalszych dziesięciu lat Solaris, teraz już znajdująca się w ośrodku uwagi wszystkich obserwatoriów tego regionu, wykazywała zdumiewającą tendencję do zachowania swojej ponad wszelką wątpliwość grawitacyjnie nietrwałej orbity. Przez jakiś czas sprawa pachniała skandalem, gdyż winą za taki wynik obserwacji próbowano obarczyć w trosce o dobro nauki już to pewnych ludzi, już to maszyny rachujące, którymi się posługiwali. Brak funduszy opóźnił wysłanie właściwej ekspedycji solarycznej o dalsze trzy lata, aż do chwili, kiedy Shanahan, skompletowawszy załogę, uzyskał od Instytutu trzy jednostki o tonarzu C klasy kosmodromicznej. Półtora roku przed przybyciem ekspedycji, która wystartowała z obszaru Alfy Wodnika, druga flota eksploracyjna wprowadziła z ramienia Instytutu automatyczny sateloid Lunę 247 na okołosolaryczną orbitę. Sateloid ten po trzech kolejnych rekonstrukcjach oddzielonych od siebie dziesiątkami lat pracuje do dzisiaj. Dane, które zebrał, potwierdziły ostatecznie spostrzeżenie ekspedycji Otynskielda o aktywnym charakterze ruchu w oceanu. Jeden statek Shanahana pozostał na wysokiej orbicie.

Alternatywa zaś genialny ocean czy grawitacyjna galareta rozpaliła wszystkie umysły. Wszystko to działo się na dobre kilkanaście lat przed moim urodzeniem. Kiedy chodziłem do szkoły, Solaris, za sprawą poznanych później faktów, powszechnie już była uznana za planetę obdarzoną życiem. Tyle, że posiadającą jednego tylko mieszkańca. Drugi tom Husa i Oigla, który kartkowałem wciąż niemal bezmyślnie, rozpoczynał się od systematyki, tyleż oryginalnie pomyślanej, co zabawnej. Tablica klasyfikacyjna prezentowała kolejno typ, politeria, rząd, syncytialia, klasa, metamorfa. Zupełnie jak gdybyśmy znali, Bóg wie, ile egzemplarzy gatunku. Podczas gdy w rzeczywistości wciąż był tylko jeden. Co prawda wagi 17 bilionów ton. Pod palcami przefruwały mi kolorowe diagramy, barwne wykresy, analizy i widma spektralne demonstrujące typ i tempo przemiany podstawowej i jej reakcje chemiczne. Im dalej zagłębiałem się w zwalisty tom, tym więcej przemykało na kredowych stronicach matematyki. kredowych stronicach matematyki. Można było sądzić, że nasza wiedza o tym przedstawicielu klasy metamorfa, który leżał spowity ciemnością czterogodzinnej nocy kilkaset metrów pod stalowym dnem stacji jest zupełna. W rzeczywistości nie wszyscy byli jeszcze zgodni co do tego, czy to jest istota. Nie mówiąc już o tym, czy można nazwać ocean rozumnym. Wstawiłem strzaskiem wielki tom na półkę i wydobyłem następny. Dzielił się na dwie części. Pierwsza była poświęcona streszczeniu protokołów eksperymentalnych wszystkich owych niezliczonych przedsięwzięć, których celem było nawiązanie kontaktu z oceanem. To nawiązanie kontaktu było, pamiętam aż na zbyt dobrze, źródłem niekończących się anegdot, kpin i dowcipów w czasie studiów. Średniowieczna scholastyka wydawała się klarownym, jaśniejącym oczywistością wykładem wobec dżungli, jaką zrodziło to zagadnienie. Drugą część tomu, liczącą prawie 1300 stron, zajmowała sama tylko bibliografia przedmiotu. Oryginalna literatura na pewno nie zmieściłaby się w pokoju, w którym siedziała. Pierwsze próby kontaktu odbywały się za pośrednictwem specjalnych aparatów elektronowych transformujących bodźce przesyłane w obie strony. Ocean brał przy tym aktywny udział w kształtowaniu tych aparatów, ale wszystko to działo się w zupełnej ciemności. Co znaczyło, że brał udział? Modyfikował pewne elementy zanurzanych weń urządzeń, wskutek czego zapisywane rytmy wyładowań się zmieniały, aparatury rejestrujące utrwalały mrowie sygnałów, jak gdyby strzępy jakichś olbrzymich działań wyższej analizy. Ale co to wszystko znaczyło? Może były to dane o chwilowym stanie pobudzenia oceanu? Może impulsy powodujące powstawanie jego olbrzymich tworów gdzieś o tysiące mil od badaczy? Może przełożone na niedocieczone konstrukty elektronowe odzwierciedlenia odwiecznych prawd tego oceanu? Może jego dzieła sztuki? Któż to mógł wiedzieć, skoro niepodobna było uzyskać odzwierciedlenia odwiecznych prawd tego oceanu, może jego dzieła sztuki. Któż to mógł wiedzieć, skoro niepodobna było uzyskać dwa razy takiej samej reakcji na bodziec?

W gruncie rzeczy, mówili, idzie o stawkę większą aniżeli o zgłębienie solaryjskiej cywilizacji. Gra toczy się bowiem o nas samych, o granice ludzkiego poznania. pogląd, że myślący ocean, który opływa całą Solaris, jest gigantycznym mózgiem, przewyższającym naszą cywilizację o miliony lat rozwoju. Że to jakiś kosmiczny joga, mędrzec, upostaciowana wszechwiedza, która dawno już pojęła płonność wszelkiego działania i dlatego zachowuje wobec nas kategoryczne milczenie. Była to po prostu nieprawda, bo żywy ocean działa. I to jak jeszcze? Tyle, że według innych aniżeli ludzkiej wyobrażeń. Nie buduje więc miast ani mostów, ani machin latających. Nie próbuje też zwyciężyć przestrzeni, ani jej przekroczyć. W czym niektórzy obrońcy wyższości człowieka za wszelką cenę upatrywali bezcenny dla nas atut. Zajmuje się natomiast tysiącznymi przekształceniami, autometamorfozą ontologiczną. Już to uczonych terminów nie brak na kartach dzieł solarystycznych. Ponieważ z drugiej strony człowieka uporczywie wczytującego się we wszystkie możliwe solariana ogarnia nieprzeparte wrażenie, iż ma przed sobą ułamki intelektualnych konstrukcji, być może genialnych, przemieszane bez ładu i składu, z płodami jakiegoś kompletnego, graniczącego z obłędem głuptactwa, powstała jako antyteza koncepcji oceanu jogi myśl o oceanie debilu. jogi, myśl o oceanie debilu. Hipotezy te wydobyły z grobu i ożywiły jeden z najstarszych problemów filozoficznych stosunku materii i ducha, świadomości. Trzeba było niemałej odwagi, aby po raz pierwszy, jak Duhart, przypisać oceanowi świadomość. Problem ten przez metodologów uznany pospiesznie za metafizyczny tlił się na dnie wszystkich nieomal dyskusji i sporów. Czy możliwe jest myślenie bez świadomości? Ale czy zachodzące w oceanie procesy można nazwać myśleniem? Czy góra to bardzo wielki kamień? Czy planeta to ogromna góra to bardzo wielki kamień? Czy planeta to ogromna góra? Można używać tych nazw, ale nowa skala wielkości wprowadza na scenę nowe prawidłowości i nowe zjawiska. Problem ten stał się kwadraturą koła naszych czasów. Każdy samodzielny myśliciel usiłował wnieść w skarbnicę solarystyki swój wkład. Mnożyły się teorie głoszące, że mamy przed sobą produkt degeneracji, uwstecznienia, które nastąpiło po minionej fazie intelektualnej świetności oceanu. który narodziwszy się w obrębie ciał dawnych mieszkańców planety, pożarł je wszystkie i pochłonął, stapiając szczątki w postać wiecznie trwającego, samoodmładzającego się ponadkomórkowego żywiołu. W białym, podobnym do ziemskiego świetle jarzeniówek zdjąłem ze stołu aparaty i książki, które na nim leżały i rozłożywszy na plastikowej płycie mapę Solaris, patrzyłem w nią, opierając się rękami o metalowe listwy na kramędziach. Żywy ocean posiadał swoje płycizny i głębie, a jego wyspy okryte nalotem wietrzających minerałów świadczyły o tym, że kiedyś stanowiły jego dno. Czy regulował także wyłanianie się i zapadanie formacji skalnych zanurzonych w swym łonie? Było to zupełnie ciemne. Patrzyłem na olbrzymie, pomalowane różnymi tonami fioletu i błękitu półkule na mapie, doznając, nie wiem po raz który już w życiu, zdumienia równie wstrząsającego jak owo pierwsze, zaznane, kiedy jako chłopiec dowiedziałem się w szkole o istnieniu Solaris. Nie wiem, jak to się stało, że otoczenie wraz z czuwającą w nim tajemnicą śmierci Gbariana, że nawet moja niewiadoma przyszłość wydała mi się na raz nieważna. I nie myślałem o niczym, zatopiony w oglądaniu tej przerażającej każdego człowieka mapy. Poszczególne połacie żywotworu nosiły nazwy od badaczy, którzy poświęcili się ich eksploracji. Wpatrywałem się w opływający równikowy archipelagi glejomasów Texala, kiedy poczułem czyjś wzrok. Wciąż jeszcze stałem nad mapą, ale już jej nie widziałem. Byłem jak sparaliżowany. Drzwi miałem na wprost siebie. Były zastawione skrzynkami i przysuniętą do nich szafką. To jakiś automat, pomyślałem, chociaż żadnego nie było przedtem w pokoju, a nie mógł wejść niezauważony przeze mnie. Skóra na karku i plecach zaczynała mnie piec. Uczucie ciężkiego, nieruchomego wzroku stawało się nie do zniesienia. Nie zdawałem sobie sprawy z tego, że wciągając głowę w ramiona, coraz mocniej opieram się o stół, który zaczął wolno sunąć po podłodze. Ten ruch, jak gdyby mnie wyzwolił. Odwróciłem się gwałtownie. Pokój był pusty. Przede mną ziało tylko czerniu wielkie, półkoliste okno. Wrażenie nie ustępowało. Ciemność patrzała na mnie. Bezpostaciowa. Olbrzymia, bez oka. Pozbawiona granic. Mroku za szybami nie rozwidniała żadna gwiazda. Zaciągnąłem światłoszczelne zasłony. Nie byłem na stacji ani godziny, a zaczynałem już rozumieć, dlaczego zdarzały się na niej wypadki manii prześladowczej. Połączyłem to odruchowo ze śmiercią Gibariana. Znając go, myślałem dotąd, że nic nie mogłoby zaburzyć jego umysłu. Przestałem być tego pewny. Stałem na środku pokoju, obok stołu. Oddech uspokoił się. Czułem jak pot, który wystąpił mi na czoło, stygnie. O czym to pomyślałem przed chwilą? Prawda? O automatach. O czym to pomyślałem przed chwilą? Prawda? O automatach. To, że nie napotkałem żadnego w korytarzu ani w pokojach było bardzo dziwne. Gdzie się wszystkie podziały? Jedyny, z którym się zetknąłem na odległość nalewie powinienem już pójść do znauta Wyszedłem Korytarz oświetlały dość słabo świetlówki biegnące pod sufitem Minąłem dwoje drzwi, aż doszedłem do tych, na których widniało nazwisko Gibariana Stałem przed nimi długo Stację wypełniała cisza Ująłem klamkę Właściwie wcale nie chciałem tam wejść Długo. Stację wypełniała cisza. Ująłem klamkę. Właściwie wcale nie chciałem tam wejść. Ugięła się. Drzwi odsunęły się o cal. Powstała szpara przez mgnienie czarna, a potem zapaliło się tam światło. Teraz mógłby mnie dojrzeć każdy przechodzący korytarzem.

W pewnej chwili podnosząc głowę, zobaczyłem w lustrze ucholonych drzwi szafy własne odbicie. Śmiertelnie białą twarz z czarnymi szkłami. Niesamowicie wyglądał pokój płonący bielą i błękitem, ale po kilku minutach dało się słyszeć przeciągłe zgrzytanie i z zewnątrz zasunęły się na okna hermetyczne klapy. Wnętrze ściemniało i zapaliło się sztuczne światło, dziwnie teraz blade. Robiło się tylko coraz cieplej, aż miarowy ton dobywający się z przewodów klimatyzacji upodobnił się do wytężonego skomlenia. Aparatury chłodnicze stacji pracowały całą mocą. Mimo to martwy upał wciąż jeszcze rusł. Dobiegły mnie kroki. Ktoś szedł korytarzem. Dwoma bezszelestnymi stąpnięciami znalazłem się u drzwi. Kroki zwolniły i zamarły. Ten, kto szedł, stał za drzwiami. Klamka pomału się ugięła. Nie myśląc odruchowo, chwyciłem ją z mojej strony i przytrzymałem. Ucisk nie wzmagał się, ale nie słabo. Ten ktoś po drugiej stronie drzwi zachowywał się tak samo bezgłośnie, jak gdyby zaskoczony. Trzymaliśmy klamkę przez dobrą chwilę, potem odskoczyła mi nagle w dłoni, puszczona wolno, a słaby szelest świadczył, że tamten odchodzi. Stałem jeszcze, nasłuchując, ale panowała cisza. Goście Jeden kąt, jakby ktoś tam stał. Spod stosu papierów na podłodze wystawał rożek koperty. Podniosłem ją. Była zaadresowana do mnie. Ze ściśniętym nagle gardłem rozerwałem kopertę i musiałem się przemóc, żeby rozłożyć małą kartkę papieru, która tkwiła w środku. która tkwiła w środku. Swoim regularnym, nadzwyczaj drobnym, ale czytelnym pismem Gibarian zanotował. An, Solar, Wol, jeden, Annex. Także wod separat, Messengera w sprawie F, mały apokryf Ravincera. To było wszystko. Ani jednego słowa więcej. Pismo nosiło ślady pośpiechu. Czy to była jakaś ważna wiadomość? Kiedy to napisał? Pomyślałem, że muszę jak najszybciej pójść do biblioteki. Uwanex do pierwszego solarystycznego rocznika znałem, to znaczy wiedziałem o jego istnieniu, ale nie miałem go nigdy w ręce. Przedstawiał bowiem czysto historyczną wartość. Natomiast o jakimś Rawincerze, a nie o jego małym apokryfie, nigdy nawet nie słyszałem. Co robić? Raz jeszcze od drzwi objąłem oczami cały pokój. Teraz dopiero zauważyłem przytwierdzone pionowo do ściany składane łóżko, bo zasłaniała je rozwinięta mapa Solaris. Za mapą coś wisiało. Był to kieszonkowy magnetofon w futerale. Wyjąłem aparat, futera upowiesiłem na dawnym miejscu, a magnetofon wsunąłem do kieszeni. Spojrzałem na licznik. Prawie cała szpula była nagrana. Znowu stałem przez sekundę u drzwi z zamkniętymi oczami, wsłuchując się z wysiłkiem w ciszę panującą na zewnątrz. Nic. Otworzyłem drzwi. Korytarz wydał mi się czarną czeluścią. Zdjąłem dopiero teraz ciemne szkła i zobaczyłem słabe światła sufitowe. Zamknąłem za sobą drzwi i poszedłem w lewo ku radiostacji. Kiedy mijając jakieś ciasne, boczne przejście wiodące zdaje się do łazienek, zobaczyłem wielką, niewyraźną, prawie zlewającą się z półmrokiem postać. Zatrzymałem się jak wryty. Z głębi owego odgałęzienia szła niespiesznym, kaczkowatym chodem ogromna murzynka. Zobaczyłem błysk jej białek i prawie równocześnie usłyszałem miękkie, bose plaśnięcia jej stóp. Nie nosiła nic oprócz błyszczącej żółtawo jakby ze słomy uplecionej spódniczki. Miała olbrzymie, obwisłe piersi, a czarne ramiona dorównywały udom normalnego człowieka. Dzień dobry. Oki zniknęła w drzwiach kabiny Gibariana. Kiedy je otwierała, przez mgnienie stanęła w mocniejszym świetle, które paliło się w pokoju. Drzwi zamknęły się cicho i zostałem sam. Prawą ręką ująłem kiść lewej i ścisnąłem ją z całej siły, aż kości chrupnęły. Rozejrzałem się nieprzytomnie po otoczeniu. Co się stało? Co to było? Tak nagle, jakby mnie ktoś uderzył, przypomniałem sobie ostrzeżenie znauta. Co to miało znaczyć? Kim była ta poczwarna Afrodyta? Skąd się wzięła? Zrobiłem jeden, tylko jeden krok w stronę kabiny Gibariana i znieruchomiałem. Wiedziałem aż nadto dobrze, że nie wejdę tam. Wiedziałem aż nadto dobrze, że nie wejdę tam. Łowiłem rozszerzonymi nozdrzami powietrze. Coś... coś się nie zgadzało. Coś było nie tak. Ach! Odruchowo oczekiwałem wstrępnego, wyraźnego odoru jej potu, ale nawet gdy mijała mnie o krok, niczego nie poczułem. Nie wiem, jak długo stałem oparty o chłodny metr ściany. Stację wypełniała cisza, a jedynym słyszalnym dźwiękiem był odległy, monotonny odgłos klimatyzacyjnych sprężarek. Otwartą ręką uderzyłem się lekko w twarz i powoli poszedłem do radiostacji. Gdy naciskałem klamkę, usłyszałem ostry głos. Kto tam? To ja, Kelvin. Siedział przy stoliku między stosem aluminiowych pudeł a pulpitem nadajnika i jadł prosto z puszki mięsny koncentrat. Nie wiem, czemu obrał sobie na mieszkanie radiostację. Stałem ogłupiały u drzwi, wpatrując się w jego żujące miarowo szczęki. Naraz poczułem, jaki jestem głodny. Podszedłem do półek, wybrałem ze stosu talerzy najmniej zakurzony i usiadłem naprzeciw niego. Jakiś czas jedliśmy w milczeniu. Potem snout wstał, wyjął ze ściennej szafki termos i nalał nam po szklance gorącego bulionu. Stawiając termos na podłodze, na stoliku nie było już miejsca. Spytał. Widziałeś Sartoriusa? Nie. Gdzie on jest? Na górze. Na górze było laboratorium. Jedliśmy dalej, milcząc, aż blacha zazgrzytała w opróżnionej puszce. W radiostacji panowała noc. Okno było zamknięte szczelnie z zewnątrz, pod sufitem płonęły cztery okrągłe świetlówki. Zobaczcie. A teraz na sobie czarny, luźny, postrzępiony sweter. Co ci jest? Nic, a co mam im być? Spłaciłeś się. Otarłem ręką czoło. Rzeczywiście, ociekałem potem. Musiała to być reakcja po poprzednim wstrząsie. Patrzał na mnie badawczo. Czy miałem mu powiedzieć? Powolałem, żeby sam okazał mi więcej zaufania. Kto grał tu przeciw komu i w jaki niepojęty sposób. Gorąco jest. Przypuszczałem, że klimatyzacja lepiej u was działa. Za jakąś godzinę się wyrówna. Jesteś pewny, że to tylko z gorąca? Podniósł na mnie oczy. Żułem sumiennie, jakbym tego nie widział Co masz zamiar robić? Spytał wreszcie, kiedy skończyliśmy jeść Wrzucił całe naczynie i puste puszki do umywalni pod ścianą I wrócił na swój fotel Zastosuję się do was Macie przecież jakiś plan badań Jakiś nowyy bodziec, podobno rentgen czy coś takiego, nie? Rentgen? Podniósł brwi. Gdzie o tym słyszałeś? Nie pamiętam już. Ktoś mi mówił, może na Prometeuszu. A co, robicie to już? Nie znam szczegółów. To był pomysł Gibariana. Zaczął to z Sartoriusem, ale... Jak możesz o tym wiedzieć? Wzruszyłem ramionami. Nie znasz szczegółów? Powinieneś przy tym być. Przecież to wchodzi w twój zakres. Milczał. Skomlenie dochodzące z klimatyzatorów ucichło, a i temperatura utrzymywała się na znośnym poziomie. W powietrzu wisiał tylko nieustanny, wysoki ton, jak brzęk konającej muchy. Snout wstał, podszedł do sterującego pulpitu i zaczął pstrykać kontaktami. Bez żadnego sensu, bo główny wyłącznik stał w martwej pozycji. Bawił się tak chwilę, aż nie odwracając głowy zauważył. Trzeba będzie dopełnić formalności, w związku z tym wiesz. Tak? Odwrócił się i spojrzał na mnie jakby bliski wściekłości. Nie mogę powiedzieć, że umyślnie starałem się wyprowadzić go z równowagi, ale nie rozumiejąc nic z gry, która tu się toczyła, wolałem być wstrzemięźliwy. Oścista grdyka chodziła mu nad czarną rurą swetra. Byłeś u Giebariana. To nie było pytanie. Podniosłem brwi i patrzałem mu spokojnie w twarz. Byłeś w jego pokoju. Zrobiłem mały ruch głową, jak gdybym mówił, powiedzmy, dajmy na to. Chciałem, żeby mówił dalej. Kto tam był? Wiedział o niej. Nikt. A któż by tam mógł być? To dlaczego mnie nie wpuściłeś? Bo się przestraszyłem. Po twoim ostrzeżeniu, kiedy klamka się ruszyła, przytrzymałem ją odruchowo. Dlaczego nie powiedziałeś, że to ty? Byłbym cię wpuścił? Myślałem, że to jest Ortolius. Więc co z tego? Co sądzisz o tym, co się tam stało? Zawahałem się. Musisz wiedzieć lepiej ode mnie. Gdzie on jest? W chłodni. Przenieśliśmy go zaraz rano. Ze względu na upał. A gdzie go znalazłeś? W szaodni. Przenieśliśmy go zaraz rano. Ze względu na upał. A gdzie go znalazłeś? W szafie. W szafie? Już nie żył? Serce biło jeszcze, ale nie oddychał. To była agonia. Próbowałeś go ratować? Nie. Dlaczego? Zawahał się. Nie zdążyłem. Umarł, nim go położyłem. Stał w szafie? Między tymi kombinezonami? Tak. Podszedł do małego biurka w koncie i przyniósł leżący na nim arkusz. Położył go przede mną. Spisałem taki prowizoryczny protokół. To nawet dobrze, że obejrzałeś sobie pokój. Przyczyna zgonu, zastrzyk śmiertelnej dowki pernostalu. Tu masz to napisane. Przebiegłem oczami krótki tekst. Samobójstwo. A przyczyna? Roztrój, depresja. Czy jak to nazwać? Nie wiem. Znasz się na tym lepiej ode mnie? Roztrój, depresja? Czy jak to nazwać? Nie wiem, znasz się na tym lepiej ode mnie? Znam się tylko na tym, co sam widzę Spojrzałem mu z dołu w oczy, bo stał nade mną Co chcesz przez to powiedzieć? Wstrzyknął sobie pernostal i schował się do szafy, tak? Jeżeli tak było, to nie depresja Nie żaden roztrój, ale ostra psychoza. Paranoja. Pewno mu się zdawało, że coś widzi. Odszedł do radiowego pulpitu i znowu zaczął pstrykać kontaktami. Tu jest twój podpis. Asartorius? Jest w laboratorium. Mówiłem ci już. Nie pokazuje się, przypuszczam, że... Że co? Że się zamknął. Zamknął się? A, zamknął Zamknął się? A, zamknął się Proszę A może się zabarykadował? Może Snout, ktoś przebywa na stacji Widziałeś? Patrzał na mnie pochylony Ostrzegałeś mnie Przed kim? Czy to halucynacja? Co widziałeś? To jest człowiek, co? Milczał Odwrócił się ku ścianie, jakby nie chciał, żebym obserwował jego twarz Bębnił palcami po metalowym przepierzeniu Popatrzyłem na jego ręce Na kostkach nie było już śladu krwi Doznałem krótkiego, jak błysk olśnienia Ta osoba jest realna Powiedziałem cicho, prawie szeptem Jakbym przekazywał mu tajemnicę, która może być podsłuchana Co? Można ją dotknąć Można ją zranić Ostatni raz widziałeś ją dzisiaj Skąd wiesz? Nie odwrócił się Stał przy samej ścianie, dotykając jej piersią tak, jak trafiły go moje słowa Bezpośrednio przed moim lądowaniem Niedługo przedtem, tak? Skurczył się jak od uderzenia. Zobaczyłem jego oszalałe oczy. Ty! Kto jesteś ty? Wyglądał, jakby chciał się na mnie rzucić. Tego nie oczekiwałem. Sytuacja stanęła na głowie. Nie wierzył, że jestem tym, za kogo się podaje? Co to miało znaczyć? Patrzył na mnie z najwyższym przerażeniem. Czy to już był obłęd? Zatrucie? Wszystko stawało się możliwe. Ale widziałem ją. Tę stworę. A zatem i ja sam. Także. Kto to był? Słowa te uspokoiły go. Przez chwilę patrzył na mnie badawczo, jakby mi jeszcze nie dowierzał. Wiedziałem już, że to fałszywe pociągnięcie i że mi nie odpowie, nim jeszcze otworzył usta. Usiadł powoli na fotelu i ścisnął głowę rękami. Co tu się dzieje?